Chuyển đổi số, dù được xem là chìa khóa cho sự phát triển bền vững của doanh nghiệp, lại là một hành trình đầy thách thức. Thực tế cho thấy, tỷ lệ thành công của các dự án chuyển đổi số chỉ dao động từ 20% đến 40%, một con số đáng báo động cho những doanh nghiệp đang dấn thân vào hành trình này. Vậy, đâu là những nguyên nhân chính dẫn đến thất bại trong chuyển đổi số?
Trước hết, thiếu vắng lãnh đạo có khả năng thúc đẩy đổi mới là một trong những nguyên nhân hàng đầu. Nhiều doanh nghiệp vẫn mắc sai lầm khi chỉ giao trách nhiệm chuyển đổi số cho bộ phận IT, coi đó là vấn đề công nghệ mà không hiểu rằng, chuyển đổi số cần sự tham gia chủ động của cả ban lãnh đạo. Điều này dẫn đến một thực trạng là các dự án chuyển đổi số bị tách rời khỏi chiến lược phát triển chung của doanh nghiệp. Chẳng hạn, một công ty sản xuất tại Việt Nam quyết định đầu tư mạnh vào hệ thống ERP để tối ưu hóa quy trình sản xuất. Tuy nhiên, do ban lãnh đạo không tham gia định hướng và để bộ phận IT tự triển khai, hệ thống ERP này không được đồng bộ với các quy trình khác trong công ty, gây ra sự thiếu kết nối giữa các phòng ban và dẫn đến thất bại.
Thứ hai, thiếu hoặc yếu năng lực động trong tổ chức cũng là một yếu tố quan trọng dẫn đến thất bại. Năng lực động gồm ba yếu tố chính: khả năng nhận diện cơ hội, khả năng nắm bắt cơ hội, và khả năng thực thi cơ hội. Doanh nghiệp thành công trong chuyển đổi số thường là những doanh nghiệp có khả năng linh hoạt, nhanh chóng nhận biết và nắm bắt các cơ hội mà công nghệ mang lại. Ngược lại, nhiều doanh nghiệp khác lại gặp khó khăn vì không thể nhanh chóng điều chỉnh và thích ứng với sự thay đổi. Một công ty bán lẻ, chẳng hạn, có thể muốn mở rộng sang lĩnh vực thương mại điện tử nhưng lại thiếu khả năng nhận diện xu hướng mua sắm trực tuyến đang gia tăng nhanh chóng. Điều này dẫn đến việc họ triển khai hệ thống thương mại điện tử chậm trễ, bỏ lỡ cơ hội cạnh tranh và gặp khó khăn trong việc thực thi chiến lược.
Bên cạnh đó, nền tảng văn hóa doanh nghiệp không phù hợp cũng là một trở ngại lớn. Văn hóa doanh nghiệp cần phải thúc đẩy sự đổi mới, khuyến khích nhân viên dám nghĩ dám làm và sẵn sàng chấp nhận rủi ro. Tuy nhiên, tại nhiều doanh nghiệp nhỏ ở Việt Nam, việc xây dựng văn hóa doanh nghiệp chưa được chú trọng đúng mức. Điều này không chỉ làm giảm tinh thần sáng tạo của nhân viên mà còn tạo ra môi trường làm việc bảo thủ, nơi mà những sai lầm nhỏ cũng bị xử phạt nặng nề. Kết quả là, nhân viên ngại đưa ra những ý tưởng mới, làm chậm tiến trình chuyển đổi số của doanh nghiệp.
Một sai lầm phổ biến khác là hiểu sai về năng lực số. Năng lực số không chỉ bao gồm hạ tầng công nghệ mà còn là khả năng thu thập, quản lý, phân tích dữ liệu và đưa ra các quyết định dựa trên dữ liệu đó. Nhiều doanh nghiệp cho rằng chỉ cần đầu tư vào công nghệ là đủ, nhưng thực tế, họ cần phải xây dựng một hệ sinh thái số toàn diện. Ví dụ, một công ty tài chính có thể đầu tư vào hệ thống máy chủ hiện đại nhưng nếu không có khả năng phân tích dữ liệu hiệu quả, họ sẽ khó đưa ra được các quyết định chiến lược đúng đắn. Điều này có thể dẫn đến thất bại trong việc tận dụng lợi thế mà chuyển đổi số mang lại.
Cuối cùng, chiến lược chuyển đổi số sai lầm cũng là một nguyên nhân chính dẫn đến thất bại. Một chiến lược quá tập trung vào công nghệ mà quên đi vai trò của con người sẽ không thể bền vững. Thêm vào đó, việc đặt ra những mục tiêu không thực tế trong một khoảng thời gian quá ngắn, hoặc quá cầu toàn và thận trọng cũng đều có thể làm chậm quá trình chuyển đổi và gia tăng chi phí. Chẳng hạn, một công ty logistics đã quyết định triển khai hệ thống quản lý vận tải mới trong vòng 6 tháng. Tuy nhiên, do quá lạc quan về khả năng hoàn thành, họ đã gặp phải nhiều trục trặc trong quá trình vận hành, làm giảm hiệu quả hoạt động và tăng đáng kể chi phí so với dự toán ban đầu.
Nhìn chung, chuyển đổi số là một quá trình phức tạp, đòi hỏi sự tham gia đồng bộ từ tất cả các bộ phận trong doanh nghiệp, đặc biệt là từ ban lãnh đạo. Thất bại trong chuyển đổi số thường bắt nguồn từ việc thiếu chiến lược toàn diện, thiếu sự lãnh đạo quyết đoán, và không hiểu đúng về các yếu tố cần thiết để tạo nên một hệ sinh thái số bền vững. Chỉ khi doanh nghiệp nhận thức rõ ràng về những thách thức này và có kế hoạch cụ thể để khắc phục, họ mới có thể đạt được thành công trong kỷ nguyên số.
Nguyên nhân thất bại của chuyển đổi số doanh nghiệp